Mấy ngày gần đây, chủ đề hot nhất trong giới tài chính không phải là tốc độ cắt giảm lãi suất của Fed, cũng không phải là biến động thị trường crypto — mà lại là việc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản có nên tăng lãi suất hay không.

Bạn có thể nghĩ: với quy mô kinh tế như Nhật Bản, tăng lãi suất thì ảnh hưởng được bao nhiêu? Nhưng lần này thực sự không phải chuyện nhỏ. Đây là sự chuyển hướng chính sách tiền tệ hiếm thấy trong suốt ba mươi năm qua, thậm chí có thể định hình lại logic định giá tài sản toàn cầu. Và vàng, rất có thể sẽ trở thành kẻ chiến thắng lớn nhất trong biến động lần này.

**Tại sao lại là Nhật Bản đi ngược dòng?**

Khi cả thế giới đang nghĩ đến việc bơm tiền và cắt giảm lãi suất, Nhật Bản lại làm ngược lại. Đằng sau là ba "vết thương" không thể bỏ qua:

**Lạm phát không thể kiểm soát nổi nữa**
CPI lõi đã liên tục vượt ngưỡng cảnh báo 2% suốt 8 tháng. Nên nhớ, mấy chục năm qua Nhật Bản luôn bị giảm phát dày vò, ngay cả thời Abenomics với siêu nới lỏng định lượng cũng không thể đẩy giá cả tăng thực sự. Cuối cùng thì người không còn, nhưng lạm phát lại đến — đây là kiểu phục hồi trả đũa sau thời gian dài đè nén.

**Tỷ giá yên rớt quá nhanh**
Trong hai năm, từ 110 xuống 160, giảm hơn 45%. Đây không còn gọi là biến động nữa, mà là sụp đổ kiểu rơi tự do. Nhật Bản vốn là nước nhập khẩu tài nguyên lớn, đồng tiền yếu thì giá mọi thứ đều tăng. Dựa vào can thiệp ngoại hối rõ ràng không trụ nổi, tăng lãi suất thành nước cờ cuối để giữ tỷ giá.

**Tiền lương tăng khiến chi phí leo thang**
Công đoàn yêu cầu tăng lương 5%, doanh nghiệp cũng buộc phải theo. Đơn giản bởi sức mua của đồng yên bị lạm phát bào mòn quá nhanh, không tăng lương thì không giữ được lao động. Điều này lại càng đẩy nhanh vòng xoáy lạm phát — một vòng luẩn quẩn điển hình.

Vì vậy lần tăng lãi suất này không phải chủ động tấn công, mà là hành động tự cứu khi đã bị dồn vào chân tường. Còn vì sao vàng lại được hưởng lợi? Sẽ tiếp tục bàn ở phần sau.