Gần đây giá vàng tăng một cách bất thường, không ít người đang cân nhắc có nên “lên tàu” hay không. Nhưng khi lật lại dữ liệu lịch sử, tôi phát hiện đằng sau đợt tăng giá này có thể ẩn chứa một câu chuyện lớn hơn.

Trong các chu kỳ mấy chục năm qua, mỗi lần vàng tăng giá mạnh đều không phải là sự kiện đơn lẻ. Đợt từ 1971 đến 1980, giá vàng từ 40 đô la tăng vọt lên 850 đô la, trùng hợp với đợt thắt chặt thanh khoản toàn cầu năm 1974. Đợt bắt đầu từ 2001 còn ấn tượng hơn, khủng hoảng tài chính năm 2008 đã đẩy giá vàng lên tầm cao mới. Sự trùng hợp này xảy ra quá nhiều lần, nên không đơn giản chỉ là trùng hợp nữa.

Điều khiến người ta lo lắng hiện nay thực ra là tình trạng của đồng USD. Dù chưa đến mức tái hiện kịch bản sụp đổ như thập niên 70, nhưng chính sách hiện tại rõ ràng đang nghiêng về phía đồng USD yếu. Cả giới crypto lẫn tài chính truyền thống đều quan tâm đến vấn đề này, vì nó sẽ ảnh hưởng đến logic định giá của hai thị trường cùng lúc.

Vấn đề là, giá vàng hiện tại có lẽ đã phản ánh gần hết những kỳ vọng này. Thị trường có một quy luật cũ—khi tin tốt được phản ánh hết thì thường là điểm ngoặt. Khi USD thực sự biến động mạnh, ngược lại có thể kích hoạt làn sóng chốt lời. Phiền phức hơn nữa là nếu một cuộc khủng hoảng thanh khoản bất ngờ xảy ra, ở giai đoạn đầu tất cả tài sản đều có thể bị bán tháo, vàng cũng không ngoại lệ.

Nói thẳng ra, lúc này mua đuổi theo giá cao là khá rủi ro. Khi thị trường nóng, giữ được sự tỉnh táo thường quan trọng hơn là chạy theo đám đông.